آشنایی با جرم کلاهبرداری در معامله
کلاهبرداری در معامله، بسته به نوع کلاهبرداری، دارای احکام مختلفی است. حکم کلاهبرداری در انواع معامله شامل حبس، رد مال، جزای نقدی (معادل مال کلاهبرداری شده) و انفصال دائم یا موقت از خدمت به دولت، میشود. نمونه شکایت کلاهبرداری و تدلیس در معامله، نشاندهندهی آن است که در ابتدا میبایست شکایت از جرم صورت گرفته انجام شود. سپس شکواییه تنظیم میشود تا شکواییه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه ارسال شود. زین پس، مراحل رسیدگی به جرم کلاهبرداری در انواع معامله، از دادسرا آغاز میشود. معامله ممکن است حول هر موضوعی باشد، مثلا خرید و فروش ملک و مغازه و مستغلات، خرید و فروش خودرو و یا هر نوع قراردادی.
کلاهبرداری در معامله به صورتهای مختلفی انجام میشود و در ایران در قالب اختلاس، ارتشا، کلاهبرداری اینترنتی، پیامکی و با استفاده از دستگاه اسکیمر صورت میگیرد. در گذشته کلاهبرداری به صورت سنتی بود ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی، کلاهبرداری مدرن شده است. از این رو، کلاهبردار با استفاده از لوازم دیجیتالی، کلاهبرداری میکند. کلاهبرداری به هر شکل، چه سنتی و چه مدرن، جرم میباشد. کلاهبرداری در انواع معامله، محدود به چند پرونده نمیشود، در دادگاهها و دادسراها، شاهد پروندههای مختلفی هستیم که همگی حول کلاهبرداری میچرخند. جرم کلاهبرداری در انواع معامله دارای ارکان ویژهای است و شکایت از کلاهبردار با هدف صدور حکم کلاهبرداری در انواع معامله، صورت میگیرد. متضررین همیشه با هدف احقاق حق و حقوق خود به مراجع قضایی مراجعه میکنند و با توجه به قواعد و ارکان این جرم، شکایت خود را ثبت میکنند.
تعریف جرم کلاهبرداری در معامله در کتاب قانون
کلاهبرداری در معامله، یعنی شخصی با هدف بردن مال دیگری، در انواع معامله و قراردادها مثل اجاره، خرید و فروش ملک، زمین و یا خودرو و هر مال منقول و غیرمنقولی، مانورهای متقلبانه از خود به نمایش میگذارد. و شرایط را جهت کلاهبرداری در قرارداد، فراهم میکند. کلاهبرداری در قرارداد، در ماده 1 قانون تشدید جرم کلاهبرداری، به شرح زیر میباشد:
کلاهبرداری در معامله
هر کسی که از راه حیله و تقلب، مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانهها یا کارخانهها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی، فریب دهد یا به امور غیرواقع، امیدوار نماید یا از حوادث و پیشآمدهای غیرواقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و یه یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر، وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالهجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه، مال دیگری را ببرد، کلاهبردار محسوب میشود.
یا به زبان سادهتر میتوان گفت که کلاهبرداری در معامله یعنی فریب دادن دیگری و بردن مال وی با رضایت صاحب مال و با توسل به فریب و مانورهای متقلبانه و دادن امیدهای واهی و استفاده کردن از اسناد جعلی و تقلبی در انواع قراردادها و معاملهها. رکن اصلی کلاهبداری در قرارداد، بردن مال دیگری با رضایت صاحب مال و با توسل به مانورهای متقلبانه است. بدون وجود هر نوع مانور متقلبانه و فریب، باید جرمی رخ داده شده باشد و در عنوان مجرمانه دیگری مانند تحصیل مال از طریق نامشروع، جست و جو کرد. مالباخته میتواند به مراجعه قانونی مراجع کند و از کلاهبردار شکایت کند و خواهان صدور حکم کلاهبرداری در انواع معامله شود.
حکم جرم کلاهبرداری در قرارداد چیست؟
مجازات کلاهبرداری در معامله، در ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا، کلاهبرداری و تبصرههای آن، پیشبینی شده است. از طرفی حکم کلاهبرداری در قرارداد و معامله با استناد به مادهی 1 قانون فوق، توسط قاضی پرونده، تعیین میشود. ناگفته نماند که در خصوص مجازات حبسهای تعزیری، به جهت قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، ماده 11 ایجاد شده است. در ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، حکم کلاهبردار این گونه توصیف شده است: “کلاهبردار، علاوه بر رد اصل مال به صاحبش (مالباخته)، به حبس از 1 تا 7 سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است، محکوم میگردد.” و “مستخدمان دولتی، علاوه بر مجازات مذکور به انفصال دائم از خدمات دولتی و یا انفصال موقت از خدمات دولتی، محکوم میشوند.”
کلاهبرداری در قرارداد
ماده 11 قانون کاهش مجازات تعزیری، این گونه شرح داده شده است: “جرایم انتقال مال غیر و کلاهبرداری موضوع ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری به شرطی که مبلغ آن از نصاب مقرر در ماده 36 قانون مجازات اسلامی، یعنی 100 میلیون تومان، بیشتر نباشد، قابل گذشت خواهند بود.” تبصره ماده 11 مقرر شده که: “حداقل و حداکثر مجازاتهای حبس تعزیری درجه 4 تا درجه 8 مقرر در قانونريال برای جرایم قابل گذشت، به نصف، تقلیل مییابد.”
در نگاه کلی، مطابق تبصره ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری و ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، حکم کلاهبرداری در معامله شامل رد مال، 7 سال حبس و پرداخت نقدی به دولت که معادل مال کلاهبرداری شده میباشد. حبس جرم کلاهبرداری در قرارداد، در صورتی که کلاهبرداری تا سقف 100 میلیون تومان باشد، به نصف تقلیل مییابد. برای ماموران و مستخدمین دولت هم مجازات انفصال دائم و یا مجازات انفصال موقت نیز وجود دارد.
شرایط کلاهبرداری در انواع معامله
بر اساس مادهی 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، شرایط کلاهبرداری در معامله خرید و فروش، شامل وجود مانور متقلبانه و فریب و امید به امور واهی، استفاده از اسناد مجعول در راستای فریب دیگران، تسلیم مال با رضایت به کلاهبردار توسط صاحب مال یا فریب خورده از مانور متقلبانه، داشتن سو قصد و بردن مال دیگران میشود. ناگفته نماند که صرف دروغ گفتن و بردن مال دیگری با دروغ بدون مانور متقلبانه، کلاهبرداری نمیباشد، از این رو، عنوان مجرمانه دیگری برای این جرم، تعلق خواهد گرفت. کلاهبرداری در معامله ملک و کلاهبرداری در معامله خودرو جزو شایعترین و متداولترین کلاهبرداریها هستند.
آثار حکم کلاهبرداری
آثار حکم کلاهبرداری در قرارداد بسته به اعمال و ارتکاب جرم کلاهبردار دارد، به صورتی که در مواقعی، شخص کلاهبردار باید باقی عمر خود را صرف حکم کلاهبرداری کند. مطابق ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، آثار جرم کلاهبرداری در قرارداد شامل قرار گرفتن در معرض مجازات و باطل شدن معامله منعقد شده میباشد. قرار گرفتن در معرض مجازات شامل درج جرم رخ داده در سو پیشینه کیفری فرد میشود که میزان حبس بسته به مجازات شخص دارد و به مدت دو یا سه سال فرد از برخی از حقوق اجتماعی خود، محروم میشود. باطل شدن معامله منعقد شده، شامل کلاهبرداری در معامله ملک (خرید و فروش) و کلاهبرداری در معامله خودرو میشود.
کلاهبرداری در معامله ملک
نحوه شکایت کلاهبرداری و تدلیس در معامله، چگونه است؟
مالباخته یا متضرر در اولین قدم، میبایست از کلاهبردار شکایت کند. مراحل ابتدایی شکایت کلاهبرداری و تدلیس در معامله با تنظیم شکواییه کلاهبرداری در معامله آغاز میشود. از این رو، فایلهای ذخیره شده میبایست در فایل ورد تنظیم شود و در سی دی ذخیره شود. سپس مالباخته به خدمات الکترونیک قضایی مراجعه میکند و شکواییه خود را ثبت میکند، سپس شکواییه به دادگاه ارسال میشود. شاکی یا مالباخته میتواند از وکیل کمک بگیرد. داشتن حساب کاربری سامانه ثنا برای مالباخته، ضروری است، چرا که اطلاع از تاریخ جلسات رسیدگی و رایهای صادر شده در خصوص پرونده شکایت از کلاهبردار، همگی در سامانه ثنا صورت میگیرد.
در صورتی که شاکی حساب کاربری در سامانه ندارد، میبایست به خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کند و اقدام به ثبت نام کند. پس از ثبت نام، شاکی حساب کاربری خود را در سامانه sana.adliran.ir فعال میکند و میتواند با نام کاربری مشخص و رمز عبور (ورود) تعیین شده، وارد سایت شود. البته شاکی میتواند با مراجعه به سایت فوق، اقدام به ثبت نام کند و حساب کاربری خود را ایجاد نماید.
نحوه رسیدگی به کلاهبرداری در انواع معامله چگونه است؟
نحوه رسیدگی به کلاهبرداری در قرارداد، به این شکل است که پس از ثبت شکواییه جرم توسط شاکی یا مالباخته، شکواییه توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه ارجاع داده میشود. پرونده جرم واقع شده در دادسرا یا دادگاه تشکیل میشود و مراحل رسیدگی به پرونده و جرم صورت گرفته، در دادگاه یا دادسرا، آغاز میشود. پس از شروع پرونده، مسئول تحقیق شروع به تحقیقات مقدماتی میکند و به بررسی ادلهی ارائه شده توسط شاکی یا مالباخته میپردازد. ادلهی ثبت شده در سایت ثنا، برای بررسی وقوع جرم، توسط مسئول تحقیقات بررسی میشود.
کلاهبرداری در معامله خودرو
در صورتی که ادله را برای انتساب اتهام (کلاهبرداری در قرارداد) کافی نباشد، منع تعقیب صادر میشود. در غیر این حالت، قرار جلب متهم به دادرسی صادر میشود و پرونده جهت صدور کیفر خواست، به نزد دادستان ارسال میشود. از این رو، دادستان ظرف سه روز کاری، پرونده را بررسی میکند و در صورت موافقت، کیفر خواست را صادر میکند و در غیر این صورت، کیفر خواست صادر نمیشود. پس از صدور کیفر خواست توسط دادستان، پرونده کلاهبرداری در معامله از دادسرا به دادگاه کیفری دو، فرستاده خواهد شد. هدف از ارسال پرونده از دادسرا به دادگاه کیفری دو، رسیدگی به دلایل شاکی و اتهامهای وارده به متهم میباشد و قاضی پرونده تمام مدارک را بررسی میکند.
حکم کلاهبرداری در قرارداد توسط قاضی پرونده صادر میشود. علاوه بر مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا، متهم میتواند دفاعیات و ادلههای خود را ارائه کند. اگر دفاعیات و ادلههای متهم در زمینهی بیگناهی خود، کافی باشد، حکم برائت او توسط قاضی پرونده، صادر میشود و پرونده مخدومه میشود.
