بررسی حقوقی جرم و مجازات کلاهبرداری
برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ این پرسشی است که در نوشتار پیش رو به دنبال یافتن پاسخی برای آن هستیم. از همین رو مواد قانونی مرتبط با جرم کلاهبرداری و پیشینه شرعی و عرفی این جرم را مورد بررسی قرار خواهیم داد. علاوه بر این ضمن ارائه نمونه شکایت کلاهبرداری، هزینه شکایت کیفری کلاهبرداری و مدارک لازم برای شکایت کلاهبرداری را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
به طور کلی از نظر حقوقی، جرم کلاهبرداری به عنوان یکی از جرایم علیه اموال و مالکیت شناخته می شود. با ارتکاب جرم کلاهبرداری شخص مجرم اموال متعلق به دیگری را با توسل به وسایل متقلبانه و فریبکارانه تصاحب می کند. رکن قانونی جرم کلاهبرداری ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری می باشد. مطابق با این ماده کسانی که با فریب دیگران به امور واهی مثل داشتن اختیارات فراقانونی، دارا بودن اموال متعدد، عضویت در سازمان ها، شرکت ها و … اموال متعلق به دیگران را تصاحب نمایند، به اتهام جرم کلاهبرداری تحت پیگرد قرار می گیرند. جرم کلاهبرداری از جمله جرایم تعزیری به شمار می رود و مجازات این جرم در حالت ساده عبارت از یک تا هفت سال حبس و جزای نقدی معادل مال اخذ شده می باشد.
برای دانستن این موضوع که باید برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ می بایست دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری و شیوه رسیدگی نسبت به پرونده را مورد بررسی قرار دهیم. از همین رو در ادامه نوشتار پیش رو ضمن بررسی مواد قانونی مرتبط با جرم کلاهبرداری، برخی از آرای صادر شده توسط محاکم دادگستری در خصوص این جرم را مورد بررسی قرار می دهیم.
باید برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟
برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ کلاهبرداری یکی از جرایم کیفری با مجازات تعزیری است، بنابراین رسیدگی به این جرم در صلاحیت مراجع کیفری قضایی قرار دارد. تحقیقات مقدماتی در مورد جرم کلاهبرداری در دادسرای عمومی و انقلاب به عمل می آید. ضابطین دادگستری و مقامات قضایی مکلفند شکایت کلاهبرداری را در هر زمان که به اطلاع ایشان برسد مورد پیگیری قرار دهند. همانطور که پیداست بزه دیده جرم کلاهبرداری کسی است که کلاهبردار، اموال وی را به تصاحب خویش درآورده است. مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری در صورتی که بزه دیده، رسیدگی کیفری کلاهبردار را از مراجع قضایی بخواهد، او را شاکی می نامند.
پس از ارتکاب جرم کلاهبرداری بزه دیده یا وکیل او می بایست به دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان محل ارتکاب جرم مراجعه نماید. شاکی باید شکایت نامه را به ضابطین و مقامات قضایی صالح تقدیم نماید. شکایت نامه می بایست دربردارنده موضوعاتی از قبیل زمان و محل وقوع جرم، موضوع کلاهبرداری (از قبیل وجه نقد، اموال منقول مثل سکه طلا و …)، مشخصات بزه دیده، شهود و … در آن درج گردد. پس از تقدیم شکایت نامه به دفتر دادسرا، در صورتی که دلایل و مستندات کافی برای تحت تعقیب قرار گرفتن متهم وجود داشته باشد، به دستور دادستان تحقیقات مقدماتی در خصوص موضوع آغاز می گردد.
طبق قانون آیین دادرسی کیفری در مرحله تحقیقات مقدماتی بسیاری از قواعد و مقررات حقوقی مربوط به تحت نظر قرار داشتن متهم، بازجویی از شهود، معاینه محلی و … می بایست رعایت گردد. در صورتی که هر یک از مقامات دخیل در پرونده متهم، شاکی، شهود، مطلعین و … را از حقوق قانونی خویش محروم سازد، به مجازات انتظامی مثل تعلیق از خدمت و کسر حقوق محکوم می گردد.
بررسی مدارک لازم برای شکایت کلاهبرداری
برای این که بدانیم باید برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ باید مدارک لازم برای شکایت کلاهبرداری را نیز مورد بررسی قرار دهیم. برخی از مهمترین مدارک لازم برای شکایت کلاهبرداری عبارت از موارد زیر است:
- مدارک شناسایی شاکی از قبیل شناسنامه و کارت ملی
- مدارک شناسایی وکیل و سند اثبات کننده وکالت وی، در صورتی که شکایت توسط وکیل طرح شده باشد.
- شکایت نامه
- مدارک و مستندات پرونده، از قبیل رسید های بانکی، نوارهای ویدئوی و … .
بررسی چند نمونه شکایت کلاهبرداری
از جرم کلاهبرداری به عنوان جرم جدید، یا بحران قرن بیستم یاد می شود. در حقوق روم کلاهبرداری در کنار سایر جرایم علیه اموال و مالکیت مثل سرقت و خیانت در امانت تحت عنوان فورتوم طبقه بندی شده بود. البته باید در نظر داشت که این جرم در شرع اسلام و فقه ایرانی جرم جدیدی نیست و از دیرباز تحت عناوینی چون احتیال و کلاشی مورد بررسی اندیشمندان قرار گرفته است. در برخی از قوانین و مقررات جزایی حال حاضر ایران، جرایمی مشابه با کلاهبرداری ذکر شده است که ممکن است در برخی از موارد مجازات این جرم را در پی داشته باشد. از آن جمله می توان به دو جرم ارتشاء و اختلاس اشاره کرد که تنها توسط کارکنان دولت قابل تحقق است.
به عنوان چند نمونه شکایت کلاهبرداری می توان به موارد زیر اشاره داشت:
شاکی: آقای/ خانم … فرزند: … به نشانی …
مشتکی عنه: آقای/ خانم … فرزند: … به نشانی …
عنوان شکایت: کلاهبرداری و تحصیل مال از طریق نامشروع
دلایل و مستندات: تصویر رسید های بانکی وجوه واریزی به حساب متهم، رونوشت قرارداد انعقاد یافته میان طرفین، شهادت شهود و اقرار متهم.
محل وقوع جرم: اصفهان، خیابان توحید
شرح شکایت:
بسمه تعالی
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان اصفهان
احتراماً اینجانب … در مقام شکایت از آقای/ خانم … با عنوان کلاهبرداری و تحصیل مال از طریق نامشروع مراتب زیر را به استحضار می رسانم.
- اینجانب جهت مهاجرت به کشور سوئد، به دنبال یک موسسه قانونی و معتبر بودم. پس از مراجعه حضوری به دفتر ایشان، توافق شد در ازای پرداخت مبلغ … شرایط تعیین وقت کنسولگری برای مصاحبه و دریافت ویزای سوئد برای اینجانب توسط موسسه فراهم گردد.
- پس از واریز وجوه مذکور به حساب مشتکی عنه، ایشان از هرگونه پاسخگویی و اقدام در زمینه اخذ اقامت خودداری نموده اند.
بررسی هزینه شکایت کیفری کلاهبرداری
تا اینجا دانستیم که می بایست برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ حال این موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد که هزینه شکایت کیفری کلاهبرداری چه میزان است. مطابق با تعرفه هزینه دادرسی، برای طرح هر برگ شکایت نامه می بایست هزینه ای معادل 2 هزار تومان پرداخت کرد. در صورتی که جنبه مالی جرم کلاهبرداری به صورت مستقل و در دادگاه عمومی و حقوقی طرح گردد، هزینه دادرسی مطابق با ارزش مال مورد مطالبه محاسبه خواهد شد. این میزان در مرحله دادرسی نخستین معادل 3 درصد از بهای خواسته می باشد.
نکات حقوقی در خصوص این که برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟
در ادامه برخی از مهمترین نکات حقوقی در زمینه این که برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ مورد بررسی قرار می گیرد:
- جرم کلاهبرداری موضوع ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، در دو حالت ساده و مشدد مورد جرم انگاری قرار گرفته است. در صورتی که جرم کلاهبرداری با وجود یکی از شرایط زیر ارتکاب یافته باشد، مجازات آن تشدید می شود:
اگر شخص کلاهبردار از مامورین دولتی مثل مستخدمین وزارتخانه ها یا نیروهای مسلح باشد.
اگر کلاهبردار برخلاف واقع خود را مامورین دولت معرفی نماید.
در صورتی که مرتکب برای کلاهبرداری از تبلیغات با وسایل ارتباط جمعی استفاده کرده باشد.
مجازات کلاهبرداری مشدد عبارت از یک تا ده سال حبس تعزیری و جزای نقدی معادل مال ماخوذه خواهد بود.
- یکی از موضوعات مهم در مورد این که برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ این است که دادگاه مکلف است در صورت درخواست شاکی، در مورد خسارات مادی و معنوی وارد شده به شاکی تعیین تکلیف نماید.
- مجازات جرم کلاهبرداری در صورتی که مبلغ آن از یکصد میلیون تومان بیشتر باشد قابل تعلیق نیست. بنابراین محکوم علیه می بایست تمام مدت حبس را تحمل نماید.
- یکی دیگر از موضوعات مهم در مورد این که برای کلاهبرداری چگونه شکایت کنیم؟ این است که کلاهبرداری از جرایم غیر قابل گذشت می باشد. بنابراین مطابق با ماده 104 قانون مجازات اسلامی حتی اگر شاکی گذشت کند، رسیدگی کیفری در مورد اتهام کلاهبرداری ادامه پیدا خواهد کرد. البته باید در نظر داشت که موضوعاتی مثل گذشت شاکی ممکن است موجب تخفیف مجازات به استناد مواد 37 و 38 قانون مجازات اسلامی گردد.